filmekimi 09 günlüğü #2

che 1 - arjantin / che: part one (steven soderbergh)
che 2 - gerilla / che: part two (steven soderbergh)

¡hasta la victoria siempre!

...

steven soderbergh'e sempati duymamak mümkün değil. istese "ocean's fourteen" ve "ocean's fifteen"i çekebileceği, las vegas'ta kaymak gibi ortamlarda aylarını geçirebilecekken yapımcılığını ve görüntü yönetmenliğini de (malum, peter andrews mahlasıyla) kendisinin üstlendiği bir projeye girişiyor. benicio del toro dışında (ufak rollerdeki julia ormond, matt damon ve rodrigo santoro'yu da kenarda tutarsak) bir tane ünlü oyuncu olmadan yapıyor bunu. üstelik hollywood'un sevdiği gibi, salma hayek, javier bardem, antonio banderas, luis guzman, alfred molina gibi onlarca hispanik asıllı oyuncuya rol verip gişe artırma ihtimalini de kenara atarak. latin amerika kırsalına kendisini veriyor ve hırsla, tutkuyla çalışıyor. bunu "epik bir macera," "kahramanlık öyküsü" olarak çekmiyor. kafasında "film" çekmek var, ve bunu yapıyor.

...

bunu kenara koyduktan sonra ortaya çıkan işe bakalım, iki film arasındaki farkları ortaya koyarak. birinci film "arjantinli," guevara'nın castro'nun emrinde küba'da yaptığı devrime odaklanıyor, ama ileri ve geri gidişlerle geniş bir che portresine ulaşıyor. ikinci filmde ise soderbergh ilk filmde bıraktığı yerden devam ediyor, che'nin devrimi latin amerika'ya yayma fikrinden. bu içerik farkı, biçimsel farklar da yaratıyor. soderbergh açık şekilde ilk filmi daha geniş açılarla, kimi zaman karanlık ama sıcak tonlarla çekmiş. "gerilla"da ise daha kuru, mat görüntüler var. sürekli elde taşınıyor kamera ve daha dar çerçeveler var. bu tercih tarihsel bilgiye sahip olmayan izleyiciye dahi filmin nasıl ilerleyeceğinin hissini veriyor aslında. "arjantinli"de coşkulu bir şekilde, gümbür gümbür geliyor devrim. "gerilla"da ise bolivya'daki devrim çabasının küba'daki kadar kolay olmadığını her an hissediyor izleyici.

...

"gerilla"da "arjantinli"deki sıçramalı kurgu yok. ayrıca ritm olarak da ilk filmin hızını ikinci filmde bulmak mümkün değil. "arjantinli"de adeta iki filmlik malzeme iki saate sığmaya çalışırken "gerilla"da bu, iki filmin güçleri arasındaki farkın en büyük sebebi kanımca.

...

soderbergh'in röportajlarını okursanız bunca tercihi ve çok daha fazlasını görüp usta bir yönetmenin filmini nasıl işlediğine tanık olmanız mümkün. bir noktada benicio del toro'ya fazla yakın plan almama tercihini şöyle açıklamış: "bu kadar kolektivist bir insanın filmini çekerken ona odaklanmak, che'yi tamamen yanlış anlamak olurdu." tek kelimeyle nefis!

arjantinli 8/10

gerilla 7/10

...

polytechnique (denis villeneuve)
kanlı çarşamba
...
bilinen en büyük okul katliamlarından birisi, aynı zamanda tarihin en mizojenist eylemlerinden birisi. gerçek bir olaydan hareketle kurgusal bir iş çıkarmak aslında fazla manipülatif olduğu için biraz burun kıvrılabilecek bir durum, ama yine de "polytechnique" ajitasyondan uzak durmaya özen gösteriyor. şiddet sahnelerine gelince, "aşırı gösterme" ya da "hiç göstermeme" gibi keskin bir tavrı yok. sadece (sapıkça bir ifade olacak ama) eldeki sinemasal malzemeye ihanet etmiyor ve birkaç şoke edici sahne sunuyor. bunu sömürü boyutuna getirmemesi filmin artısı.
kanada'da gerçekleşiyor olmasıyla douglas coupland'ın "hey nostradamus!"unu da açık şekilde anımsatıyor "polytechnique." her iki eser de katliamdan sonrasına değiniyor ama "polytechnique"te "ne olabilirdi?" sorusu da sorulmaya çalışıyor. iki eksisi var yalnız. birincisi "elephant" sonrasında "okul katliamı" konseptinin giderek bir alt-tür haline dönüştüğü zamanlarda gelmesi. bununla bağlantılı olarak ikincisi, filmin karakterlerine yeterince yakın duramaması. yine de etkileyici, şiddet, feminizm, gençlik konuları üzerine düşünülebilecek ve aslında çok da bilmediğimiz bir olaya dair bir şeyler öğrenebileceğimiz bir film olması açısından değerli.
6/10
...

cennette beş dakika / five minutes of heaven (oliver hirschbiegel)
azrail'e beş, warhol'a onbeş!
...
oldukça ilginç bir film bu. bir anlamda "polytechnique" gibi, bir cinayetin sonrasına odaklanıyor "cennette beş dakika." konusuna çok dalıp izleyecek olanların keyfini kaçırmak niyetinde değilim ama şık bir fikir var. olasılıklara açık bir çıkış noktası: salya sümük ağlatabilecek potansiyel de var, nefes nefese izlenecek intikam olasılığı da. durgun bir kurguyla iki karakterin psikolojilerine eğilmek de şık bir tercih. ama karakterler yeterince derinleşmeyince, eldeki iki büyük oyuncunun üzerinde bile karton kıyafet gibi duruyor bu karakterler. tam ısınmaya başlıyorsunuz filme, dünyalarına girmeye başlıyorsunuz, film bitiyor. yine de şöyle şık bir numarası var filmin, spoiler'a kaçmayacaktır: filmin merkezine "buluşma" fikrini koyuyor alman yönetmen. michael mann'in "heat"te yaptığı gibi, filmi onun etrafında örüyor. iki ana karakterin birbiriyle bu kadar az birlikte göründüğü az film vardır.
...
hirschbiegel değişik bir adam. "das experiment" kopardığı gürültüye karşın kötü bir filmdi bence. "der untergang" ise müthiş soğukkanlı anlatımıyla çok çok iyiydi. "cennette beş dakika"da formu biraz düşmesine karşın yine de iyi iş çıkarmış, yalnız, modası geçmiş estetik unsurlardan medet umduğu sahneler filmin gücünü, havasını bozuyor. eh, eski alışkanlıklardan kurtulmak zor!
6/10
...

9 (shane acker)
"dünyanın sonu geldi, ama hayat devam etmeli."
...
bazı filmlerde, özellikle animasyonlarda orijinalliğin eksik olduğunu fark etmezsiniz. "arayüzü" o kadar güzeldir ki, konusunu anlattığınızda sıradan gelecek olan bir film, izlediğinizde bambaşka bir tecrübe olur. "9" öyle bir film. hem distopya, hem de masal unsurları (pinokyo!) taşımayı beceren, çok yaratıcı bir görsel yapısı olan, varoluşçu bir film. öte yandan tipik bir "mücadele" ya da "kahramanlık" filmi. kusursuz değil ama özellikle görsel açıdan muhteşem bir çalışma çıkarmasıyla iyi bir film "9." filme notum 9. ama 14 üzerinden!